Cà phê vối (Coffea canephora), hay còn gọi là cà phê Robusta, là một loại cây công nghiệp quan trọng, được trồng rộng rãi ở nhiều quốc gia nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Với năng suất cao và khả năng thích nghi tốt, cà phê vối đóng vai trò then chốt trong ngành cà phê. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm cà phê vối, cách trồng cà phê vối và cách chăm sóc cà phê vối để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của cây cà phê vối (Coffea canephora)
Cà phê vối thuộc họ Thiến Thảo (Rubiaceae), là cây thân gỗ lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Cây cà phê vối có thể cao từ 2,5 – 4,5 mét, thân thẳng, nhiều cành. Lá hình bầu dục, màu xanh đậm, bóng. Hoa màu trắng, nhỏ, mọc thành chùm ở nách lá. Quả hình tròn, khi chín có màu đỏ.
- Hạt và hương vị: Hạt cà phê vối nhỏ hơn hạt Arabica, hình bầu dục, đường rãnh giữa thẳng. Hương vị đậm đà, chát, hàm lượng caffeine cao hơn.
- Môi trường sống: Cà phê vối ưa khí hậu nhiệt đới, nhiệt độ 22-30°C, lượng mưa trung bình 1200-2200mm/năm. Cây chịu hạn tốt hơn Arabica.
- Phân loại: Có nhiều dòng cà phê vối khác nhau như TR4, TR9, TRS1, khác nhau về năng suất và khả năng kháng bệnh.
2. Hướng dẫn cách trồng cà phê vối hiệu quả
Để trồng cà phê vối đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất đỏ bazan, đất phù sa cổ hoặc đất xám có tầng canh tác sâu, thoát nước tốt, độ pH 5,5-6,5 là lý tưởng.
- Làm đất: Cày xới kỹ, bón vôi để khử chua (nếu cần). Đào hố kích thước 60x60x60cm hoặc 80x80x80cm, khoảng cách giữa các hố 2,5-3 mét.
- Bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục (10-15 kg/hố) kết hợp phân lân (0,5 kg/hố) và kali (0,3 kg/hố) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, chiều cao 30-40cm, có 5-7 cặp lá. Nguồn gốc rõ ràng, được sản xuất tại các vườn ươm uy tín.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-7) hoặc cuối mùa mưa (tháng 9-11) để đảm bảo đủ ẩm cho cây phát triển.
- Kỹ thuật trồng: Đặt cây giống vào hố đã chuẩn bị, lấp đất nhẹ nhàng, nén chặt xung quanh gốc. Tưới nước giữ ẩm.
2.3. Cây che bóng
- Cà phê vối cần cây che bóng để giảm nhiệt độ và ánh sáng trực tiếp. Có thể trồng các loại cây như keo dậu, muồng đen, bơ… khoảng cách 8-10 mét.
3. Cách chăm sóc cà phê vối
Chăm sóc cà phê vối đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh, cho năng suất và chất lượng cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất, đặc biệt trong mùa khô. Tưới 2-3 ngày/lần.
- Giai đoạn phát triển: Tưới 7-10 ngày/lần, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Cung cấp đủ nước để đảm bảo quá trình sinh trưởng của hoa và quả.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân NPK theo tỷ lệ phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cây.
- Bón phân hữu cơ: Bón định kỳ phân chuồng hoai mục hoặc phân vi sinh để cải tạo đất.
- Phân bón lá: Sử dụng phân vi lượng bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Rệp sáp, mọt đục cành, sâu đục thân. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Bệnh hại: Bệnh gỉ sắt, bệnh thán thư, bệnh khô cành. Cắt tỉa cành bệnh, phun thuốc phòng trừ định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ thường xuyên để tránh cạnh tranh dinh dưỡng với cây cà phê.
3.4. Thu hoạch
- Thu hoạch khi quả chín đỏ. Thu hái thủ công hoặc bằng máy.
- Phơi hoặc sấy quả cà phê đến độ ẩm thích hợp.
- Bảo quản hạt cà phê ở nơi khô ráo, thoáng mát.
4. Lưu ý để trồng cà phê vối năng suất cao
- Tỉa cành, tạo tán: Tỉa bỏ cành già, cành sâu bệnh, cành vô hiệu để cây thông thoáng, nhận đủ ánh sáng.
- Luân canh: Trồng xen canh với cây họ đậu để cải thiện đất và giảm sâu bệnh.
- Quản lý dinh dưỡng: Bón phân cân đối, hợp lý theo từng giai đoạn phát triển của cây.