Hạt kê (Eleusine coracana), hay còn gọi là kê ngón tay, là một loại ngũ cốc cổ xưa, được trồng rộng rãi ở Châu Phi và Châu Á, đặc biệt là Ấn Độ và Nepal. Với khả năng chịu hạn tốt và giá trị dinh dưỡng cao, kê ngón tay là nguồn lương thực quan trọng. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm hạt kê, cách trồng hạt kê và cách chăm sóc hạt kê để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của hạt kê (Eleusine coracana)
Kê ngón tay thuộc họ Hòa thảo (Poaceae), là cây lương thực một năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Cây kê ngón tay cao từ 0,5-2 mét, thân thẳng đứng. Lá hẹp, dài, màu xanh lục. Cụm hoa hình ngón tay, có từ 4-7 nhánh. Hạt nhỏ, tròn, màu nâu đỏ hoặc trắng ngà tùy giống.
- Giá trị dinh dưỡng: Hạt kê ngón tay giàu carbohydrate, protein, chất xơ và khoáng chất như canxi, sắt. Đặc biệt, hàm lượng canxi trong kê ngón tay rất cao so với các loại ngũ cốc khác.
- Môi trường sống: Kê ngón tay ưa khí hậu khô nóng, nhiệt độ 20-30°C, đất cát pha hoặc đất thịt nhẹ, thoát nước tốt. Cây chịu hạn rất tốt, thích hợp với vùng đất nghèo dinh dưỡng.
- Phân loại: Có nhiều giống kê ngón tay khác nhau về màu sắc hạt, chiều cao cây và thời gian sinh trưởng.
2. Hướng dẫn cách trồng hạt kê hiệu quả
Để trồng kê ngón tay đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất cát pha hoặc đất thịt nhẹ, thoát nước tốt là lý tưởng. Kê ngón tay có thể trồng trên đất nghèo dinh dưỡng nhưng năng suất sẽ thấp hơn.
- Làm đất: Cày bừa kỹ, loại bỏ cỏ dại và tàn dư thực vật. Đất cần tơi xốp để hạt nảy mầm dễ dàng.
- Bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục (5-7 tấn/ha) kết hợp phân lân (30-40 kg/ha) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và gieo trồng
- Chọn giống: Chọn hạt giống khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, có nguồn gốc rõ ràng.
- Thời điểm gieo: Gieo vào đầu mùa mưa (tháng 4-6) để đảm bảo đủ ẩm cho cây phát triển. Ở vùng có tưới, có thể gieo trồng quanh năm.
- Kỹ thuật gieo: Gieo vãi hoặc gieo theo hàng. Nếu gieo theo hàng, khoảng cách giữa các hàng là 20-30 cm. Lấp đất nhẹ và tưới ẩm. Mật độ gieo khoảng 8-10 kg/ha.
3. Cách chăm sóc hạt kê
Chăm sóc kê ngón tay đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất để hạt nảy mầm và cây con phát triển. Tưới 2-3 ngày/lần nếu trời khô.
- Giai đoạn phát triển: Kê ngón tay chịu hạn tốt, không cần tưới nhiều. Chỉ tưới khi đất quá khô.
- Giai đoạn trổ bông và chín: Duy trì độ ẩm ổn định để đảm bảo năng suất.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân đạm (15-20 kg/ha) và kali (20-30 kg/ha) ở giai đoạn 30-45 ngày sau gieo để kích thích cây phát triển.
- Phân bón lá: Sử dụng phân vi lượng chứa kẽm, bo khi cây có dấu hiệu thiếu dinh dưỡng (lá vàng, cây chậm lớn).
- Lưu ý: Không bón quá nhiều đạm để tránh cây lốp đổ.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu đục thân, rầy mềm. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc bẫy sinh học để kiểm soát.
- Bệnh hại: Bệnh khô vằn, bệnh đạo ôn. Chọn giống kháng bệnh và phun thuốc phòng trừ định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ bằng tay hoặc dùng thuốc diệt cỏ chọn lọc trong 30 ngày đầu.
3.4. Thu hoạch
- Thu hoạch sau 3-4 tháng, khi hạt chín và cây chuyển màu vàng. Cắt bông và phơi khô.
- Đập hạt và làm sạch. Bảo quản hạt ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc.
4. Lưu ý để trồng kê ngón tay năng suất cao
- Luân canh: Trồng xen kẽ với cây họ đậu để cải thiện đất và giảm sâu bệnh.
- Chọn giống phù hợp: Ưu tiên giống địa phương, thích nghi tốt với khí hậu khu vực.
- Kiểm soát cỏ dại: Cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng với cây kê, ảnh hưởng đến năng suất.
Kết luận
Kê ngón tay (Eleusine coracana) là cây trồng dễ thích nghi, mang lại giá trị dinh dưỡng cao. Bằng cách nắm rõ đặc điểm hạt kê, áp dụng đúng cách trồng hạt kê và chăm sóc hạt kê, bạn có thể đạt vụ mùa năng suất cao. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin để bạn trồng kê ngón tay thành công!
Từ khóa chính: hạt kê Eleusine coracana, cách trồng hạt kê, chăm sóc hạt kê, kỹ thuật trồng kê ngón tay.