Bứa ngọt (Garcinia dulcis), hay còn gọi là bứa rừng, bứa ta, là một loại cây ăn quả đặc sản của vùng nhiệt đới Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Quả bứa ngọt có vị chua ngọt đặc trưng, được ưa chuộng trong ẩm thực. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm bứa ngọt, cách trồng bứa ngọt và cách chăm sóc bứa ngọt để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của cây bứa ngọt (Garcinia dulcis)
Bứa ngọt thuộc họ Bứa (Clusiaceae), là cây thân gỗ lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Cây cao 8-15 mét, thân thẳng, vỏ màu xám nâu. Lá đơn, mọc đối, hình bầu dục hoặc hình trứng, màu xanh đậm, bóng. Hoa nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, mọc thành chùm ở nách lá.
- Quả và giá trị dinh dưỡng: Quả bứa ngọt hình cầu hoặc hình bầu dục, đường kính 4-8 cm. Khi chín có màu vàng hoặc cam, vỏ dày. Thịt quả màu trắng hoặc vàng nhạt, vị chua ngọt. Quả giàu vitamin C, chất xơ và các chất chống oxy hóa.
- Môi trường sống: Bứa ngọt ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiệt độ 22-32°C, lượng mưa trung bình năm 1500-2500 mm. Cây thích hợp với đất tơi xốp, thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng.
- Phân loại: Có nhiều giống bứa ngọt khác nhau, khác nhau về kích thước quả, màu sắc và hương vị. Một số giống phổ biến như bứa ngọt Chợ Lách, bứa ngọt Long Khánh.
2. Hướng dẫn cách trồng bứa ngọt hiệu quả
Để trồng bứa ngọt đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt pha cát, đất phù sa hoặc đất đỏ bazan, độ pH 5,5-6,5 là lý tưởng. Đất cần tơi xốp, thoát nước tốt để tránh ngập úng.
- Làm đất: Đào hố trồng kích thước 60x60x60 cm hoặc 80x80x80 cm, tùy thuộc vào kích thước bầu cây. Bón lót phân hữu cơ hoai mục và phân lân vào hố trước khi trồng.
- Bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục (10-15 kg/hố) kết hợp phân lân (0,5-1 kg/hố) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, có chiều cao 50-80 cm. Có thể trồng cây ghép hoặc cây chiết cành.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-7) để cây phát triển tốt. Ở vùng có tưới, có thể trồng quanh năm.
- Kỹ thuật trồng: Đặt bầu cây vào hố, lấp đất nhẹ và tưới ẩm. Đặt cây thẳng đứng và nén chặt đất xung quanh gốc.
2.3. Che bóng
- Cây bứa ngọt con cần được che bóng trong giai đoạn đầu để tránh ánh nắng trực tiếp. Có thể dùng lưới che hoặc trồng xen với các loại cây khác.
3. Cách chăm sóc bứa ngọt
Chăm sóc bứa ngọt đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả nhiều và cho quả chất lượng cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất nhưng không để úng. Tưới 2-3 ngày/lần nếu trời khô.
- Giai đoạn phát triển: Giảm tưới khi cây đã lớn, chỉ tưới khi đất khô. Tránh tưới quá nhiều gây thối rễ.
- Giai đoạn ra hoa đậu quả: Giữ độ ẩm ổn định, tưới nhẹ 5-7 ngày/lần.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân NPK (16-16-8) hoặc DAP ở giai đoạn cây con, mỗi lần bón 100-200 gram/cây. Bón phân định kỳ 2-3 tháng/lần.
- Phân bón cho cây trưởng thành: Bón phân NPK (16-16-8) hoặc phân hữu cơ vi sinh cho cây trưởng thành, mỗi lần bón 0,5-1 kg/cây. Bón phân sau khi thu hoạch và trước khi ra hoa.
- Phân bón lá: Sử dụng phân vi lượng chứa kẽm, bo khi cây có dấu hiệu thiếu dinh dưỡng (lá vàng, cây chậm lớn).
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu đục thân, rệp sáp, sâu ăn lá. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc thuốc trừ sâu hóa học theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Bệnh hại: Bệnh thán thư, bệnh nấm hồng. Phun thuốc phòng trừ định kỳ, đặc biệt trong mùa mưa.
- Cỏ dại: Làm cỏ bằng tay hoặc dùng thuốc diệt cỏ chọn lọc.
3.4. Tỉa cành, tạo tán
- Tỉa bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành mọc chen chúc để cây thông thoáng, nhận đủ ánh sáng. Tạo tán cân đối để cây phát triển tốt.
3.5. Thu hoạch
- Thu hoạch khi quả chín, vỏ có màu vàng hoặc cam. Thu hái nhẹ nhàng để tránh làm dập quả.
- Quả bứa ngọt có thể ăn tươi hoặc chế biến thành mứt, nước ép, ô mai.
4. Lưu ý để trồng bứa ngọt năng suất cao
- Chọn giống tốt: Ưu tiên các giống bứa ngọt đã được lai tạo, có năng suất cao và chất lượng quả tốt.
- Cung cấp đủ nước và dinh dưỡng: Đảm bảo cây được tưới nước và bón phân đầy đủ để phát triển khỏe mạnh.
- Phòng trừ sâu bệnh kịp thời: Theo dõi và phòng trừ sâu bệnh thường xuyên để bảo vệ cây trồng.
Kết luận
Bứa ngọt (Garcinia dulcis) là cây trồng có tiềm năng kinh tế cao, mang lại giá trị dinh dưỡng tốt. Bằng cách nắm rõ đặc điểm bứa ngọt, áp dụng đúng cách trồng bứa ngọt và chăm sóc bứa ngọt, bạn có thể đạt vụ mùa năng suất cao và thu được lợi nhuận tốt. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin để bạn trồng bứa ngọt thành công!
Từ khóa chính: bứa ngọt Garcinia dulcis, cách trồng bứa ngọt, chăm sóc bứa ngọt, kỹ thuật trồng bứa ngọt.