Nghệ thuật bonsai không chỉ là việc trồng cây cảnh, mà còn là quy tắc và kỹ thuật uốn cây, quyết định tính thẩm mỹ và giá trị của mỗi tác phẩm. Dưới đây là những nguyên tắc và cách uốn cây bonsai một cách đẹp nhất, từ chính tay những nghệ nhân đam mê nghệ thuật này.
1. Nguyên Tắc Đi Dây:
a. Dây Uốn:
- Độ Dày: Dây uốn nên có độ dày bằng 1/3 độ lớn của cành. Đối với cành lớn, nên sử dụng nhiều dây kích thước tương đồng.
- Chất Liệu Dây: Dây bằng kẽm là lựa chọn lý tưởng, vì nó mềm dẻo và dai, giúp dễ dàng uốn cây mà không làm tổn thương.
- Khoảng Cách Dây: Khoảng cách giữa các dây nên đều, khoảng 1cm để đảm bảo sự chặt chẽ và đẹp mắt.
- Kiểu Đi Dây: Dây trước cần đè lên dây sau theo cùng một đường để tránh chồng chéo.
b. Thời Điểm Uốn Cây:
- Chọn Cành: Uốn cây khi cành không quá non nhưng cũng không quá già. Cành quá non dễ gãy, cành quá già lại có thể trở nên rất cứng.
2. Uốn Cây Cảnh:
a. Hướng Uốn Cây:
- Đúng Hướng: Uốn cây theo hình chữ U, tránh uốn cây theo hình lò xo, vì có thể làm hư cành cây.
- Cách Bẻ Đúng: Bẻ lên bên phải, sau đó nhếch lên trên và bẻ lên bên trái nhếch xuống một chút. Không nên xoắn cây khi uốn.
- Hạn Chế Lực: Đảm bảo chỉ sử dụng lực vào dây kẽm, không nên dùng lực trực tiếp vào cành cây để tránh tổn thương.
b. Khi Nào Vào Dây, Tháo Dây:
- Vào Dây: Thời điểm lý tưởng là khi cành không quá non và không quá già.
- Tháo Dây: Cành phát triển sẽ ăn vào dây, việc tháo dây quan trọng để tránh làm méo mó cây. Canh 3-4 tháng và tháo ra để đi dây mới.
3. Cắt Giật Cây Cảnh:
- Điều Quan Trọng: Cây cảnh bonsai cần có hình dáng đầu voi đuôi chuột, tức là gốc cây phải to và dần thu nhỏ lên trên đỉnh, tay cành phải cân đối.
- Cắt Giật: Phương pháp này bao gồm việc cắt cây ở đoạn cành và chờ cành mới mọc, sau đó nuôi lớn bằng 2/3 gốc hoặc cành, và tiếp tục cắt giật.
4. Điều Cần Lưu Ý Để Có Cây Bonsai Đẹp:
- Tư Duy Thẩm Mỹ: Kiểm tra từ trên xuống để đảm bảo các cành không chồng chéo. Nhìn từ mặt trước, phải thấy gối đầu của cành phong để tạo chiều sâu.
- Tỷ Lệ Cành: Cành phải có tỷ lệ đúng với nhau và không nên chồng lên nhau.
- Rễ Đều: Rễ cây cần phải đều và có xu hướng nở ra ngoài.
- Mặt Chính Rõ Ràng: Mặt chính của cây cần phải thoáng, không bị các cành che khuất.
- Kiểm Tra Thường Xuyên: Đảm bảo rằng cành 1 lớn hơn cành 2, cành 2 lớn hơn cành 3, để tạo ra cấu trúc cân đối và đẹp mắt.
Mỗi cây bonsai đẹp không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là biểu tượng của sự kiên trì và đam mê của nghệ nhân bonsai. Đối với những người yêu mến nghệ thuật này, việc áp dụng những nguyên tắc và kỹ thuật uốn cây một cách đúng đắn là chìa khóa để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật thật sự tuyệt vời.