Bứa (Garcinia mangostana), còn gọi là măng cụt, là một loại cây ăn quả nhiệt đới được ưa chuộng ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Quả bứa nổi tiếng với hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về **đặc điểm quả bứa**, **cách trồng bứa** và **cách chăm sóc bứa** để đạt năng suất cao.
## 1. Đặc điểm của quả bứa (Garcinia mangostana)
Cây bứa thuộc họ Clusiaceae, là cây thân gỗ lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây và quả:
- Hình thái: Cây bứa cao từ 6-25 mét, tán lá rậm rạp, xanh quanh năm. Lá hình bầu dục, màu xanh đậm, bóng. Quả bứa có hình cầu, đường kính 4-8 cm, vỏ dày màu đỏ tía khi chín.
- Quả và giá trị dinh dưỡng: Thịt quả bứa màu trắng ngà, chia thành 4-8 múi, vị ngọt thanh, hơi chua nhẹ. Quả bứa giàu vitamin C, chất xơ, và các chất chống oxy hóa như xanthone.
- Môi trường sống: Cây bứa ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiệt độ 25-35°C, độ ẩm cao, đất tơi xốp, thoát nước tốt. Cây chịu bóng râm tốt khi còn nhỏ.
- Phân loại: Hiện nay có nhiều giống bứa khác nhau, nhưng phổ biến nhất là bứa Java, bứa Thái Lan, khác nhau về kích thước quả và hương vị.
## 2. Hướng dẫn cách trồng bứa hiệu quả
Để trồng bứa đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
### 2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt pha cát, đất phù sa, giàu dinh dưỡng, độ pH 5,5-6,5 là lý tưởng. Đất cần thoát nước tốt để tránh úng rễ.
- Làm đất: Đào hố trồng kích thước 60x60x60 cm hoặc lớn hơn tùy theo kích thước bầu cây giống. Bón lót bằng phân hữu cơ hoai mục.
- Bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục (10-15 kg/hố) kết hợp phân lân (0,5-1 kg/hố) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
### 2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, có chiều cao từ 50-80 cm, được ghép hoặc chiết cành từ cây mẹ cho năng suất cao.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-7) để cây có đủ độ ẩm phát triển. Ở vùng có tưới, có thể trồng vào cuối mùa mưa (tháng 9-10).
- Kỹ thuật trồng: Đặt bầu cây giống vào hố đã chuẩn bị, lấp đất nhẹ và tưới ẩm. Cắm cọc để cố định cây con trong giai đoạn đầu.
### 2.3. Tạo bóng râm
- Cây bứa con cần bóng râm che chắn trong giai đoạn đầu (1-3 năm). Có thể trồng xen các loại cây khác như chuối, đu đủ để tạo bóng râm.
## 3. Cách chăm sóc bứa
Chăm sóc bứa đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả nhiều.
### 3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất nhưng không để úng. Tưới 2-3 ngày/lần nếu trời khô.
- Giai đoạn trưởng thành: Giảm tưới khi cây đã lớn, chỉ tưới khi đất khô. Tránh tưới quá nhiều gây thối rễ.
- Giai đoạn ra hoa đậu quả: Giữ độ ẩm ổn định, tưới nhẹ 2-3 ngày/lần.
### 3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân NPK (16-16-8) ở giai đoạn cây còn nhỏ (1-3 năm) để kích thích sinh trưởng.
- Phân bón cho cây trưởng thành: Bón phân hữu cơ và phân NPK (12-12-17) vào đầu mùa mưa và cuối mùa mưa để thúc đẩy ra hoa, đậu quả.
- Lưu ý: Không bón quá nhiều phân đạm để tránh cây chỉ phát triển thân lá mà ít ra hoa.
### 3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu đục thân, rệp sáp, sâu ăn lá. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc phun thuốc hóa học khi cần thiết.
- Bệnh hại: Bệnh thối rễ, bệnh đốm lá. Xử lý đất trước khi trồng và phun thuốc phòng trừ định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ thường xuyên để tránh cạnh tranh dinh dưỡng với cây bứa.
### 3.4. Tỉa cành
- Tỉa bỏ cành khô, cành yếu, cành mọc vượt để tạo độ thông thoáng cho cây, giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả.
### 3.5. Thu hoạch
- Thu hoạch sau 8-10 năm trồng, khi vỏ quả chuyển sang màu đỏ tía đậm. Dùng dao hoặc kéo cắt cuống quả nhẹ nhàng.
- Bảo quản quả ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để giữ chất lượng.
## 4. Lưu ý để trồng bứa năng suất cao
- Chọn giống tốt: Chọn giống bứa từ các nhà vườn uy tín để đảm bảo chất lượng.
- Đảm bảo thoát nước tốt: Trồng bứa trên đất cao ráo, thoát nước tốt để tránh thối rễ.
- Chăm sóc định kỳ: Thực hiện đầy đủ các biện pháp chăm sóc như tưới nước, bón phân, phòng trừ sâu bệnh để cây phát triển khỏe mạnh.
## Kết luận
Quả bứa (Garcinia mangostana) là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao. Bằng cách nắm rõ **đặc điểm quả bứa**, áp dụng đúng **cách trồng bứa** và **chăm sóc bứa**, bạn có thể đạt vụ mùa năng suất cao. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin để bạn trồng bứa thành công!
**Từ khóa chính**: quả bứa Garcinia mangostana, cách trồng bứa, chăm sóc bứa, kỹ thuật trồng bứa.