Nhãn (Dimocarpus longan), là một loại trái cây nhiệt đới được ưa chuộng ở Việt Nam. Với hương vị ngọt ngào và giá trị dinh dưỡng cao, nhãn là một loại cây ăn quả tiềm năng. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm cây nhãn, cách trồng cây nhãn và cách chăm sóc cây nhãn để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của cây nhãn (Dimocarpus longan)
Nhãn thuộc họ Bồ hòn (Sapindaceae), là cây thân gỗ lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Cây nhãn cao từ 5-20 mét. Thân cây xù xì, màu nâu xám. Lá kép lông chim, màu xanh đậm. Hoa nhỏ, màu vàng nhạt, mọc thành chùm.
- Quả và giá trị dinh dưỡng: Quả nhãn tròn, nhỏ, vỏ màu vàng nâu. Thịt quả màu trắng trong, ngọt và thơm. Hạt màu đen, bóng. Quả nhãn giàu vitamin C, kali và các khoáng chất khác.
- Môi trường sống: Nhãn ưa khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, nhiệt độ 20-32°C. Cây chịu hạn tốt nhưng cần đủ nước trong giai đoạn ra hoa và đậu quả.
- Phân loại: Có nhiều giống nhãn khác nhau như nhãn lồng, nhãn xuồng cơm vàng, nhãn long, khác nhau về kích thước, hương vị và thời gian thu hoạch.
2. Hướng dẫn cách trồng cây nhãn hiệu quả
Để trồng cây nhãn đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt pha cát, đất phù sa ven sông, thoát nước tốt, độ pH 5,5-6,5 là lý tưởng.
- Làm đất: Đào hố trồng kích thước 60x60x60 cm hoặc 80x80x80 cm. Bón lót phân hữu cơ hoai mục (20-30 kg/hố) và phân lân (0,5-1 kg/hố).
- Thời vụ: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-7) hoặc cuối mùa mưa (tháng 9-10) để cây có đủ thời gian phát triển bộ rễ.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, có nguồn gốc rõ ràng. Ưu tiên các giống nhãn chất lượng cao, năng suất ổn định.
- Kỹ thuật trồng: Đặt cây giống vào hố đã chuẩn bị, lấp đất kín gốc, nén chặt. Cắm cọc để cố định cây, tránh gió lay gốc.
- Mật độ trồng: Trồng với khoảng cách 6-8 mét giữa các cây.
3. Cách chăm sóc cây nhãn
Chăm sóc cây nhãn đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả đều và cho năng suất cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều đặn 2-3 ngày/lần, giữ ẩm đất.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Tăng cường tưới nước để cây có đủ độ ẩm.
- Mùa khô: Tưới nước thường xuyên để tránh cây bị khô hạn.
3.2. Bón phân
- Năm đầu: Bón phân NPK (16-16-8) mỗi tháng một lần với liều lượng nhỏ.
- Giai đoạn kiến thiết cơ bản (1-3 năm): Tăng dần lượng phân bón. Bón thêm phân hữu cơ mỗi năm 1-2 lần.
- Giai đoạn kinh doanh (từ năm thứ 4 trở đi): Bón phân theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây (trước khi ra hoa, sau khi đậu quả, sau khi thu hoạch).
3.3. Tỉa cành, tạo tán
- Tỉa bỏ cành khô, cành sâu bệnh, cành vượt, cành mọc chen chúc trong tán cây.
- Tạo tán cây hình tròn hoặc hình trụ để cây nhận đủ ánh sáng và thông thoáng.
3.4. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Rệp sáp, sâu đục cành, nhện đỏ. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Bệnh hại: Bệnh thán thư, bệnh khô cành. Cắt tỉa cành bệnh, phun thuốc phòng trừ.
3.5. Thu hoạch
- Thu hoạch khi quả chín đều, vỏ quả chuyển màu vàng nâu.
- Cắt cả chùm quả, tránh làm rụng quả.
4. Lưu ý để trồng nhãn năng suất cao
- Chọn giống tốt: Chọn giống nhãn có năng suất cao, chất lượng tốt, phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương.
- Chăm sóc đúng kỹ thuật: Tưới nước, bón phân, tỉa cành, phòng trừ sâu bệnh đúng cách.
- Cải tạo đất: Bổ sung chất hữu cơ cho đất để tăng độ phì nhiêu.