Dâu tằm trắng (Morus alba), còn gọi là dâu ta, là một loại cây thân gỗ nhỏ, được trồng phổ biến ở nhiều vùng trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Lá dâu tằm là thức ăn chính của tằm, đồng thời quả dâu cũng có giá trị dinh dưỡng và được sử dụng trong y học. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm dâu tằm trắng, cách trồng dâu tằm trắng và cách chăm sóc dâu tằm trắng để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của dâu tằm trắng (Morus alba)
Dâu tằm trắng thuộc họ Moraceae, là cây thân gỗ nhỏ, rụng lá vào mùa đông. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Thân cây dâu tằm cao 3-10 mét, vỏ màu xám trắng, có nhiều cành nhỏ. Lá mọc so le, hình trứng hoặc bầu dục, mép có răng cưa.
- Quả và giá trị dinh dưỡng: Quả dâu tằm là quả phức, hình trụ dài 1-3 cm, khi chín có màu trắng, hồng hoặc đỏ tía. Quả giàu vitamin C, chất xơ và khoáng chất như kali, sắt.
- Môi trường sống: Dâu tằm ưa khí hậu ôn hòa, nhiệt độ 20-30°C, đất tơi xốp, thoát nước tốt. Cây chịu hạn khá tốt nhưng không chịu được ngập úng.
- Phân loại: Có nhiều giống dâu tằm như dâu ta, dâu lai, dâu Nhật, khác nhau về kích thước lá và năng suất quả.
2. Hướng dẫn cách trồng dâu tằm trắng hiệu quả
Để trồng dâu tằm trắng đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt nhẹ, đất phù sa hoặc đất đỏ bazan, độ pH 6-7 là lý tưởng. Đất cần tơi xốp, thoát nước tốt để tránh thối rễ.
- Làm đất: Cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại và tàn dư thực vật. Lên luống cao 20-30 cm, rộng 80-100 cm để dễ chăm sóc.
- Bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục (10-15 tấn/ha) kết hợp phân lân (50-70 kg/ha) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn cây giống khỏe, không sâu bệnh, cao 30-50 cm. Có thể trồng bằng cành giâm hoặc cây ghép.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 4-6) hoặc cuối mùa mưa (tháng 9-10) để cây phát triển tốt.
- Kỹ thuật trồng: Đào hố rộng 40-50 cm, sâu 30-40 cm. Đặt cây giống vào hố, lấp đất nhẹ và tưới ẩm.
2.3. Tỉa cành, tạo tán
- Tỉa bỏ các cành già, cành yếu, cành sâu bệnh để cây tập trung dinh dưỡng nuôi cành khỏe. Tạo tán tròn đều để cây nhận đủ ánh sáng.
3. Cách chăm sóc dâu tằm trắng
Chăm sóc dâu tằm trắng đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất nhưng không để úng. Tưới 2-3 ngày/lần nếu trời khô.
- Giai đoạn phát triển: Giảm tưới khi cây đã ổn định, chỉ tưới khi đất khô. Tránh tưới quá nhiều gây thối rễ.
- Giai đoạn ra quả: Giữ độ ẩm ổn định, tưới nhẹ 5-7 ngày/lần.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân đạm (20-30 kg/ha) và kali (30-50 kg/ha) ở giai đoạn sau khi trồng 1 tháng và sau mỗi lần thu hoạch lá để kích thích cây phát triển.
- Phân bón lá: Sử dụng phân vi lượng chứa kẽm, bo khi cây có dấu hiệu thiếu dinh dưỡng (lá vàng, cây chậm lớn).
- Lưu ý: Không bón quá nhiều đạm để tránh cây chỉ phát triển lá mà ít quả.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu ăn lá, rệp. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc bẫy sinh học để kiểm soát.
- Bệnh hại: Bệnh đốm lá, bệnh thán thư. Phun thuốc phòng trừ định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ bằng tay hoặc dùng thuốc diệt cỏ chọn lọc trong 30 ngày đầu.
3.4. Thu hoạch
- Thu hoạch lá sau 3-4 tháng sau trồng, và định kỳ 30-45 ngày/lần. Thu hoạch quả khi chín (màu đỏ tía).
- Bảo quản lá ở nơi khô ráo, thoáng mát để cho tằm ăn. Quả dâu có thể ăn tươi, làm mứt hoặc ngâm rượu.
4. Lưu ý để trồng dâu tằm trắng năng suất cao
- Luân canh: Trồng xen kẽ với cây họ đậu hoặc cây rau màu để cải thiện đất và giảm sâu bệnh.
- Chọn giống địa phương: Ưu tiên giống bản địa, thích nghi tốt với khí hậu khu vực.
- Kiểm tra đất: Định kỳ kiểm tra độ pH và dinh dưỡng đất để điều chỉnh bón phân phù hợp.