Bồ quân (Baccaurea ramiflora), còn gọi là măng cụt rừng, là loại cây ăn quả đặc sản của vùng nhiệt đới Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Quả bồ quân chín có vị chua ngọt đặc trưng, được nhiều người yêu thích. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm cây bồ quân, cách trồng cây bồ quân và cách chăm sóc cây bồ quân để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của cây bồ quân (Baccaurea ramiflora)
Bồ quân thuộc họ Phyllanthaceae, là cây thân gỗ lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Cây bồ quân cao từ 5-15 mét, thân thẳng, vỏ màu xám nâu. Lá hình bầu dục, màu xanh đậm, bóng. Hoa nhỏ, màu trắng hoặc vàng, mọc thành chùm ở thân và cành.
- Quả và giá trị dinh dưỡng: Quả bồ quân tròn, nhỏ, đường kính khoảng 2-3 cm, mọc thành chùm dày đặc trên thân và cành. Khi chín, quả có màu đỏ, hồng hoặc tím. Thịt quả màu trắng, vị chua ngọt, chứa nhiều vitamin C và chất xơ.
- Môi trường sống: Bồ quân ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiệt độ 22-32°C, đất ẩm, thoát nước tốt. Cây chịu bóng râm tốt khi còn nhỏ nhưng cần ánh sáng đầy đủ khi trưởng thành để ra hoa, kết quả.
- Phân loại: Có nhiều dòng bồ quân khác nhau, phân biệt chủ yếu dựa vào màu sắc và kích thước quả, cũng như độ chua ngọt khác nhau.
2. Hướng dẫn cách trồng cây bồ quân hiệu quả
Để trồng cây bồ quân đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt pha cát, đất phù sa ven sông hoặc đất đỏ bazan, độ pH 6,0-7,0 là lý tưởng. Đất cần tơi xốp, thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng.
- Làm đất: Đào hố trồng có kích thước 60x60x60 cm hoặc 80x80x80 cm, tùy theo kích thước cây giống. Bón lót phân chuồng hoai mục (10-20 kg/hố) kết hợp với phân lân (200-300g/hố).
- Xử lý hố: Trộn đều phân bón với đất, lấp hố lại trước khi trồng khoảng 15-20 ngày để phân bón phân hủy và ổn định.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, có chiều cao 50-80 cm, đường kính gốc 1-1,5 cm. Nên chọn cây ghép hoặc chiết cành từ cây mẹ có năng suất cao, chất lượng quả tốt.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-7) hoặc cuối mùa mưa (tháng 9-11) để cây phát triển tốt.
- Kỹ thuật trồng: Đặt cây giống vào hố đã chuẩn bị, lấp đất nhẹ nhàng, ấn chặt gốc. Tưới nước giữ ẩm. Che bóng cho cây trong 1-2 tháng đầu để cây non không bị cháy nắng.
2.3. Mật độ trồng
- Tùy thuộc vào điều kiện đất đai và giống cây, mật độ trồng bồ quân có thể từ 4×4 mét đến 5×5 mét (tương đương 400-625 cây/ha).
3. Cách chăm sóc cây bồ quân
Chăm sóc cây bồ quân đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh, ra hoa đậu quả nhiều và cho quả chất lượng cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới nước thường xuyên, giữ ẩm cho đất. Tưới 2-3 ngày/lần trong mùa khô.
- Giai đoạn trưởng thành: Cây bồ quân chịu hạn khá tốt, nhưng vẫn cần tưới nước đều đặn trong mùa khô để đảm bảo năng suất.
- Lưu ý: Tránh tưới quá nhiều gây úng rễ.
3.2. Bón phân
- Giai đoạn kiến thiết cơ bản (1-3 năm đầu): Bón phân NPK (16-16-8) với liều lượng 100-200g/cây/lần, bón 2-3 lần/năm.
- Giai đoạn kinh doanh (từ năm thứ 4 trở đi): Bón phân NPK (16-16-8) hoặc phân chuyên dùng cho cây ăn quả với liều lượng 500-1000g/cây/lần, bón 2-3 lần/năm. Bổ sung thêm phân hữu cơ hoai mục (5-10 kg/cây/năm).
- Lưu ý: Bón phân theo vòng tròn xung quanh gốc cây, cách gốc khoảng 30-50 cm, sau đó lấp đất và tưới nước.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu đục thân, sâu ăn lá, rệp sáp. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Bệnh hại: Bệnh thán thư, bệnh đốm lá. Phun thuốc phòng trừ bệnh định kỳ, đặc biệt vào mùa mưa.
- Cỏ dại: Làm cỏ thường xuyên để tránh cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng với cây.
3.4. Tỉa cành, tạo tán
- Tỉa bỏ các cành khô, cành sâu bệnh, cành vượt, cành mọc quá dày để tạo độ thông thoáng cho cây.
- Tạo tán cây hình chóp hoặc hình dù để cây nhận đủ ánh sáng và dễ dàng thu hoạch.
3.5. Thu hoạch
- Bồ quân ra quả sau 4-5 năm trồng. Thu hoạch khi quả chín đều, có màu đỏ hoặc tím đẹp mắt.
- Thu hái nhẹ nhàng để tránh làm trầy xước quả.
- Năng suất trung bình của cây bồ quân trưởng thành là 50-100 kg/cây/năm.
4. Lưu ý để trồng cây bồ quân năng suất cao
- Chọn giống tốt: Chọn cây giống từ những vườn ươm uy tín, đảm bảo chất lượng.
- Bón phân cân đối: Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây theo từng giai đoạn phát triển.
- Quản lý sâu bệnh tốt: Phòng trừ sâu bệnh kịp thời để bảo vệ năng suất.
Kết luận
Bồ quân (Baccaurea ramiflora) là cây ăn quả tiềm năng, mang lại giá trị kinh tế cao. Bằng cách nắm rõ đặc điểm cây bồ quân, áp dụng đúng cách trồng cây bồ quân và chăm sóc cây bồ quân, bạn có thể đạt vụ mùa bội thu. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin để bạn trồng cây bồ quân thành công!
Từ khóa chính: cây bồ quân, cách trồng bồ quân, chăm sóc bồ quân, kỹ thuật trồng bồ quân.