Cây Dâu Tằm Dại (tên khoa học: *Morus australis*) là một loại cây mọc hoang phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt ở vùng nông thôn. Mặc dù không được trồng rộng rãi như các loại dâu tằm khác, Dâu Tằm Dại vẫn có nhiều ứng dụng trong đời sống và y học cổ truyền, từ việc làm thuốc đến cung cấp thức ăn cho gia súc.
Đặc điểm nhận dạng cây Dâu Tằm Dại
Để phân biệt Dâu Tằm Dại với các loại dâu tằm khác hoặc các loại cây tương tự, cần chú ý đến các đặc điểm sau:
1. Hình dáng thân cây
- Hình dạng: Dâu Tằm Dại là cây thân gỗ nhỏ hoặc cây bụi, thường cao từ 2–5m, đôi khi có thể cao hơn.
- Thân cây: Thân cây thường có nhiều cành, vỏ cây màu nâu xám, sần sùi khi cây già.
- Cành non: Cành non có màu xanh, có lông tơ, và có thể có gai nhỏ.
2. Lá cây
- Hình dạng lá: Lá đơn, mọc so le, hình trứng hoặc hình tim, mép lá có răng cưa không đều. Kích thước lá nhỏ hơn so với các loại dâu tằm trồng, thường dài khoảng 5-10cm.
- Màu sắc và bề mặt: Mặt trên lá màu xanh lục đậm, hơi nhám; mặt dưới nhạt màu hơn và có lông tơ.
3. Hoa
- Màu sắc và hình dạng: Hoa đơn tính, hoa đực và hoa cái mọc riêng trên cùng một cây. Hoa mọc thành cụm dạng bông đuôi sóc, nhỏ, màu xanh nhạt.
- Thời gian ra hoa: Thường nở vào mùa xuân.
4. Quả
- Hình dạng và kích thước: Quả là quả phức, hình trụ dài, kích thước nhỏ hơn so với quả dâu tằm trồng, thường dài khoảng 1-2cm.
- Màu sắc: Quả non màu xanh, khi chín chuyển sang màu đỏ hoặc đen.
- Vị: Quả có vị ngọt chua nhẹ.
Công dụng của Dâu Tằm Dại trong đời sống và y học
Dâu Tằm Dại có nhiều ứng dụng khác nhau, từ việc làm thức ăn cho gia súc đến sử dụng trong y học cổ truyền.
1. Thức ăn cho gia súc
- Lá Dâu Tằm Dại là nguồn thức ăn tốt cho gia súc, đặc biệt là dê và trâu bò. Lá có hàm lượng dinh dưỡng cao và dễ tiêu hóa.
2. Sử dụng trong y học cổ truyền
- Lá: Lá Dâu Tằm Dại có tác dụng hạ sốt, tiêu viêm, lợi tiểu. Thường được dùng để chữa cảm sốt, viêm họng, phù thũng.
- Quả: Quả Dâu Tằm Dại có tác dụng bổ huyết, dưỡng âm, sinh tân dịch. Thường được dùng để chữa thiếu máu, chóng mặt, ù tai, mất ngủ.
- Vỏ rễ: Vỏ rễ Dâu Tằm Dại có tác dụng lợi tiểu, tiêu thũng, hạ huyết áp. Thường được dùng để chữa phù thũng, cao huyết áp.
3. Nhuộm màu
- Vỏ cây Dâu Tằm Dại có thể được sử dụng để nhuộm màu tự nhiên cho vải và các sản phẩm thủ công khác.
4. Làm hàng rào
- Do có nhiều cành và dễ mọc thành bụi, Dâu Tằm Dại đôi khi được trồng làm hàng rào tự nhiên.
Cách sử dụng Dâu Tằm Dại
Dâu Tằm Dại có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào mục đích sử dụng:
- Dạng sắc uống: Lấy lá, quả, hoặc vỏ rễ Dâu Tằm Dại, rửa sạch, sắc với nước uống. Liều lượng tùy thuộc vào mục đích sử dụng và chỉ định của thầy thuốc.
- Dạng ngâm rượu: Quả Dâu Tằm Dại có thể được ngâm rượu để làm thuốc bổ.
- Dạng chế biến món ăn: Quả Dâu Tằm Dại có thể được dùng để làm mứt, siro, hoặc ăn tươi.
Lưu ý khi sử dụng Dâu Tằm Dại
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng Dâu Tằm Dại, cần lưu ý:
- Liều lượng: Không nên sử dụng quá liều lượng khuyến cáo, đặc biệt là đối với phụ nữ mang thai và trẻ em.
- Tham khảo ý kiến thầy thuốc: Nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng Dâu Tằm Dại để điều trị bệnh, đặc biệt nếu đang dùng các loại thuốc khác.
- Phân biệt với các loại cây khác: Cần phân biệt Dâu Tằm Dại với các loại cây khác có hình dáng tương tự để tránh nhầm lẫn.
- Nguồn gốc: Sử dụng Dâu Tằm Dại từ các nguồn đáng tin cậy, đảm bảo không bị ô nhiễm.
Kết luận
Dâu Tằm Dại là một loại cây hoang dại có nhiều công dụng trong đời sống và y học. Việc nhận biết đúng cây và sử dụng đúng cách có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và cuộc sống. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng Dâu Tằm Dại một cách thận trọng và tham khảo ý kiến của các chuyên gia để đảm bảo an toàn và hiệu quả.