Trái lặc lè (Momordica cochinchinensis), hay còn gọi là gấc, là loại quả đặc trưng của Việt Nam và một số nước Đông Nam Á. Với màu đỏ cam rực rỡ và giá trị dinh dưỡng cao, lặc lè không chỉ là thực phẩm mà còn là dược liệu quý. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm trái lặc lè, cách trồng trái lặc lè và cách chăm sóc trái lặc lè để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của trái lặc lè (Momordica cochinchinensis)
Lặc lè thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae), là cây thân leo sống lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Thân cây leo bằng tua cuốn, dài đến 15-20 mét. Lá hình chân vịt, màu xanh đậm. Quả hình bầu dục hoặc tròn, vỏ có gai nhỏ, khi chín chuyển màu đỏ cam.
- Quả và giá trị dinh dưỡng: Quả lặc lè giàu beta-carotene (tiền vitamin A), lycopene, vitamin E và các chất chống oxy hóa. Dầu gấc được chiết xuất từ màng hạt có giá trị dinh dưỡng cao.
- Môi trường sống: Lặc lè ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiệt độ 20-35°C, đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt. Cây cần ánh sáng để phát triển và ra quả.
- Phân loại: Có nhiều giống lặc lè khác nhau về hình dạng, kích thước và màu sắc quả.
2. Hướng dẫn cách trồng trái lặc lè hiệu quả
Để trồng lặc lè đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt pha cát, đất phù sa ven sông, giàu mùn và thoát nước tốt là lý tưởng. Độ pH 6-7 là thích hợp.
- Làm đất: Cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại. Lên luống rộng 2-3 mét, cao 20-30 cm.
- Bón lót: Sử dụng phân chuồng hoai mục (20-30 tấn/ha) kết hợp phân lân (100-150 kg/ha) và kali (50-70 kg/ha) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn hạt giống từ quả chín già, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh. Ngâm hạt trong nước ấm 2 sôi 3 lạnh trong 6-8 giờ trước khi gieo.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 4-5) hoặc cuối mùa mưa (tháng 9-10) để cây phát triển tốt.
- Kỹ thuật trồng: Gieo hạt trực tiếp vào hốc, mỗi hốc 2-3 hạt, lấp đất nhẹ và tưới ẩm. Khoảng cách giữa các hốc là 3-4 mét. Hoặc có thể ươm cây con trước khi đem trồng.
2.3. Làm giàn
- Lặc lè là cây thân leo, cần làm giàn chắc chắn bằng tre, gỗ hoặc dây thép để cây leo. Giàn cao 2-2,5 mét, rộng rãi để cây phát triển.
3. Cách chăm sóc trái lặc lè
Chăm sóc lặc lè đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho quả to, chất lượng cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất nhưng không để úng. Tưới 1-2 ngày/lần tùy điều kiện thời tiết.
- Giai đoạn phát triển: Tưới thường xuyên hơn, đặc biệt vào mùa khô. Đảm bảo đất luôn đủ ẩm để cây phát triển tốt.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Cần cung cấp đủ nước để quả phát triển.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân NPK (16-16-8) hoặc DAP (18-46-0) ở giai đoạn 20-30 ngày sau trồng để kích thích cây phát triển thân lá.
- Phân bón nuôi quả: Bón phân kali (K2O) và lân (P2O5) để quả to, màu sắc đẹp và tăng hàm lượng dinh dưỡng.
- Lưu ý: Không bón quá nhiều đạm (N) để tránh cây chỉ phát triển thân lá mà ít ra hoa, đậu quả.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Rệp, bọ trĩ, sâu ăn lá. Sử dụng thuốc trừ sâu sinh học hoặc thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn.
- Bệnh hại: Bệnh thán thư, bệnh sương mai. Phun thuốc phòng trừ nấm bệnh định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ thường xuyên, xới xáo đất để tạo độ thông thoáng.
3.4. Thu hoạch
- Thu hoạch sau 6-8 tháng, khi quả chuyển màu đỏ cam rực rỡ và gai trên vỏ quả mềm đi. Dùng dao cắt cuống quả cẩn thận.
- Bảo quản quả ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
4. Lưu ý để trồng lặc lè năng suất cao
- Thụ phấn bổ sung: Vào thời điểm hoa nở rộ, nên thụ phấn bổ sung bằng tay để tăng tỉ lệ đậu quả.
- Tỉa cành, tạo tán: Thường xuyên tỉa bỏ các cành già, cành vượt, cành bị sâu bệnh để tạo độ thông thoáng cho cây.
- Kiểm tra giàn leo: Đảm bảo giàn leo luôn chắc chắn, chịu được trọng lượng của cây và quả.
Kết luận
Trái lặc lè (Momordica cochinchinensis) là cây trồng mang lại giá trị kinh tế và dinh dưỡng cao. Bằng cách nắm rõ đặc điểm trái lặc lè, áp dụng đúng cách trồng trái lặc lè và chăm sóc trái lặc lè, bạn có thể đạt vụ mùa bội thu. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin để bạn trồng lặc lè thành công!
Từ khóa chính: trái lặc lè Momordica cochinchinensis, cách trồng trái lặc lè, chăm sóc trái lặc lè, kỹ thuật trồng lặc lè.