Quả sận (Elaeocarpus hygrophilus Kurz), còn gọi là quả trám rừng, là một loại cây bản địa quan trọng, mọc hoang dại và được trồng ở nhiều vùng núi phía Bắc Việt Nam. Với giá trị sử dụng đa dạng và tiềm năng kinh tế, quả sận đang được quan tâm phát triển. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm quả sận, cách trồng quả sận và cách chăm sóc cây sận để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của quả sận (Elaeocarpus hygrophilus Kurz)
Sận thuộc họ Elaeocarpaceae, là cây thân gỗ lớn, sống lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Cây sận cao 10-20 mét, thân thẳng, vỏ màu xám. Lá mọc so le, hình bầu dục, mép có răng cưa. Hoa nhỏ, màu trắng, mọc thành chùm ở nách lá. Quả hạch, hình trứng, khi chín có màu tím đen.
- Quả và giá trị sử dụng: Quả sận chứa nhiều tanin, được dùng để nhuộm lưới, làm thuốc nhuộm vải. Quả xanh có vị chát, quả chín có vị ngọt nhẹ. Vỏ cây và lá cũng được sử dụng trong y học cổ truyền.
- Môi trường sống: Sận ưa khí hậu ẩm mát, nhiệt độ 20-28°C, đất ẩm, thoát nước tốt. Cây thường mọc ở vùng núi, ven rừng.
- Phân loại: Có nhiều giống sận khác nhau dựa trên kích thước, hình dạng và màu sắc quả. Một số giống phổ biến là sận chua, sận ngọt, sận tía.
2. Hướng dẫn cách trồng cây sận hiệu quả
Để trồng cây sận đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt pha cát, đất phù sa ven sông, độ pH 5,5-6,5 là lý tưởng. Đất cần tơi xốp, thoát nước tốt.
- Làm đất: Đào hố trồng kích thước 50x50x50 cm, khoảng cách giữa các hố 4-5 mét.
- Bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục (10-15 kg/hố) kết hợp phân lân (0,5 kg/hố) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Có thể trồng bằng cây con từ hạt hoặc chiết cành. Cây giống cần khỏe mạnh, không sâu bệnh, chiều cao 50-70 cm.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-7) để cây phát triển tốt.
- Kỹ thuật trồng: Đặt cây giống vào hố, lấp đất nhẹ và tưới ẩm. Cắm cọc để cố định cây con.
3. Cách chăm sóc cây sận
Chăm sóc cây sận đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho quả sai, chất lượng cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất nhưng không để úng. Tưới 2-3 ngày/lần nếu trời khô.
- Giai đoạn phát triển: Giảm tưới khi cây đã lớn, chỉ tưới khi đất khô hạn kéo dài.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân NPK (16-16-8) ở giai đoạn 1-2 năm sau trồng để kích thích thân lá và cành phát triển. Liều lượng 0,2-0,5 kg/cây/năm.
- Phân bón khi cây ra hoa, đậu quả: Bón bổ sung Kali để quả lớn và chín đều.
- Lưu ý: Bón phân quanh gốc cây, sau đó lấp đất và tưới nước.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu đục thân, sâu ăn lá. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc phun thuốc trừ sâu theo hướng dẫn.
- Bệnh hại: Bệnh nấm lá, bệnh thối rễ. Cắt tỉa cành lá thông thoáng và phun thuốc phòng trừ nấm định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ thường xuyên quanh gốc cây.
3.4. Thu hoạch
- Thu hoạch sau 3-5 năm, khi quả chín có màu tím đen. Hái quả bằng tay hoặc dùng sào có móc.
- Quả sận có thể dùng tươi, chế biến hoặc phơi khô để bảo quản.
4. Lưu ý để trồng cây sận năng suất cao
- Tỉa cành: Thường xuyên tỉa bỏ cành khô, cành vượt, cành sâu bệnh để cây thông thoáng và tập trung dinh dưỡng cho quả.
- Kiểm tra sâu bệnh: Thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện và xử lý kịp thời các loại sâu bệnh.
- Bón phân cân đối: Cung cấp đầy đủ và cân đối các chất dinh dưỡng cho cây.