Lòn bon (Lansium domesticum), còn gọi là bòn bon, là một loại cây ăn quả đặc trưng của vùng Đông Nam Á, được ưa chuộng bởi hương vị ngọt ngào, thanh mát. Tại Việt Nam, lòn bon được trồng nhiều ở các tỉnh phía Nam. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm quả lòn bon, cách trồng cây lòn bon và cách chăm sóc cây lòn bon để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của quả lòn bon (Lansium domesticum)
Lòn bon thuộc họ Meliaceae, là cây thân gỗ cao lớn, thường xanh. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây và quả:
- Hình thái cây: Cây lòn bon cao từ 10-20 mét, tán lá rộng, rậm rạp. Vỏ cây màu nâu xám, thân thẳng.
- Hình thái quả: Quả lòn bon mọc thành chùm, hình bầu dục hoặc tròn, vỏ màu vàng nhạt khi chín. Mỗi chùm có 5-20 quả.
- Hương vị và giá trị dinh dưỡng: Quả lòn bon có vị ngọt thanh, hơi chua nhẹ, chứa nhiều vitamin C, chất xơ và khoáng chất. Thịt quả màu trắng trong, mọng nước.
- Môi trường sống: Lòn bon ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, nhiệt độ 25-32°C, đất tơi xốp, thoát nước tốt. Cây chịu bóng râm tốt khi còn nhỏ.
- Phân loại: Có nhiều giống lòn bon khác nhau, trong đó phổ biến là lòn bon Thái, lòn bon địa phương, khác nhau về kích thước quả và độ ngọt.
2. Hướng dẫn cách trồng cây lòn bon hiệu quả
Để trồng lòn bon đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt pha cát, đất phù sa hoặc đất đỏ bazan, độ pH 5,5-6,5 là lý tưởng. Đất cần tơi xốp, thoát nước tốt để tránh ngập úng rễ.
- Làm đất: Đào hố trồng có kích thước 60x60x60 cm hoặc 80x80x80 cm tùy kích thước cây giống. Bón lót phân hữu cơ hoai mục và vôi bột để cải tạo đất.
- Bón lót: Sử dụng phân chuồng hoai mục (10-20 kg/hố) kết hợp với phân lân (0,5-1 kg/hố) và vôi bột (0,3-0,5 kg/hố) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, có chiều cao 50-70 cm. Có thể chọn cây ghép hoặc cây chiết cành.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5-7) để cây phát triển tốt. Ở vùng có tưới, có thể trồng quanh năm.
- Kỹ thuật trồng: Đặt cây giống vào hố, lấp đất nhẹ và tưới nước giữ ẩm. Trồng với khoảng cách 6-8 mét giữa các cây.
2.3. Che chắn
- Cây lòn bon con cần được che chắn nắng trong giai đoạn đầu để tránh bị cháy lá. Sử dụng lưới che hoặc trồng xen với cây khác.
3. Cách chăm sóc cây lòn bon
Chăm sóc lòn bon đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao và chất lượng quả tốt.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất nhưng không để úng. Tưới 2-3 ngày/lần nếu trời khô.
- Giai đoạn phát triển: Giảm tưới khi cây đã lớn, chỉ tưới khi đất khô. Tránh tưới quá nhiều gây thối rễ.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Giữ độ ẩm ổn định, tưới nhẹ 2-3 ngày/lần.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân NPK (16-16-8) hoặc phân hữu cơ vi sinh định kỳ 2-3 tháng/lần để cung cấp dinh dưỡng cho cây.
- Phân bón cho ra hoa, đậu quả: Sử dụng phân lân và kali để kích thích ra hoa và đậu quả, giúp quả to, ngọt hơn.
- Lưu ý: Bón phân theo hướng dẫn của nhà sản xuất, tránh bón quá liều gây cháy rễ.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu đục thân, rệp sáp, sâu ăn lá. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phù hợp hoặc các biện pháp sinh học.
- Bệnh hại: Bệnh thối rễ, bệnh nấm hồng. Xử lý đất trước khi trồng và phun thuốc phòng trừ định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ bằng tay hoặc dùng thuốc diệt cỏ chọn lọc xung quanh gốc cây.
3.4. Tỉa cành, tạo tán
- Tỉa bỏ cành khô, cành yếu, cành sâu bệnh để tạo thông thoáng cho cây. Tạo tán tròn đều để cây nhận đủ ánh sáng.
3.5. Thu hoạch
- Thu hoạch sau 4-5 năm, khi quả chín vàng đều. Cắt cả chùm quả để tránh làm hỏng quả.
- Bảo quản quả ở nơi thoáng mát, tránh va đập để giữ chất lượng.
4. Lưu ý để trồng lòn bon năng suất cao
- Luân canh: Trồng xen kẽ với cây họ đậu hoặc cây che bóng mát để cải thiện đất và giảm sâu bệnh.
- Chọn giống tốt: Ưu tiên giống lòn bon đã được chứng nhận, cho năng suất cao và chất lượng quả tốt.
- Kiểm tra cây thường xuyên: Theo dõi tình trạng cây để phát hiện sớm sâu bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời.
Kết luận
Lòn bon (Lansium domesticum) là cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon. Bằng cách nắm rõ đặc điểm quả lòn bon, áp dụng đúng cách trồng cây lòn bon và chăm sóc cây lòn bon, bạn có thể đạt vụ mùa năng suất cao và chất lượng tốt. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin để bạn trồng lòn bon thành công!
Từ khóa chính: quả lòn bon, cây lòn bon, cách trồng lòn bon, chăm sóc lòn bon, kỹ thuật trồng lòn bon.