Củ bình tinh (Maranta arundinacea), còn gọi là dong riềng ta, là một loại cây lương thực quen thuộc, được trồng chủ yếu để lấy củ làm bột. Với tính mát và dễ tiêu hóa, bột bình tinh là nguyên liệu phổ biến trong chế biến thực phẩm. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm củ bình tinh, cách trồng củ bình tinh và cách chăm sóc củ bình tinh để đạt năng suất cao.
1. Đặc điểm của củ bình tinh (Maranta arundinacea)
Củ bình tinh thuộc họ Marantaceae, là cây thân thảo sống lâu năm. Dưới đây là các đặc điểm nổi bật của cây:
- Hình thái: Thân cây thấp, cao khoảng 1-1,5 mét, mọc thành bụi. Lá hình bầu dục, màu xanh lục nhạt. Hoa nhỏ, màu trắng, mọc thành cụm. Củ mọc dưới đất, có hình trụ dài, màu trắng ngà.
- Củ và giá trị dinh dưỡng: Củ bình tinh giàu tinh bột, dễ tiêu hóa. Bột bình tinh không chứa gluten, phù hợp cho người ăn kiêng.
- Môi trường sống: Bình tinh ưa khí hậu ẩm, nhiệt độ 20-30°C, đất tơi xốp, thoát nước tốt. Cây chịu bóng râm tốt, thích hợp trồng dưới tán cây khác.
- Phân loại: Có nhiều giống bình tinh khác nhau, chủ yếu khác nhau về kích thước và năng suất củ.
2. Hướng dẫn cách trồng củ bình tinh hiệu quả
Để trồng củ bình tinh đạt năng suất cao, cần thực hiện các bước sau:
2.1. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Đất thịt nhẹ, đất cát pha hoặc đất phù sa, giàu mùn là lý tưởng. Đất cần tơi xốp, thoát nước tốt để tránh thối củ.
- Làm đất: Cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại và tàn dư thực vật. Lên luống cao 20-30 cm, rộng 60-80 cm để dễ chăm sóc.
- Bón lót: Sử dụng phân hữu cơ hoai mục (10-15 tấn/ha) kết hợp phân lân (50-70 kg/ha) để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
2.2. Chọn giống và trồng
- Chọn giống: Chọn hom giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, có 2-3 đốt. Có thể dùng củ nhỏ hoặc đoạn thân rễ làm giống.
- Thời điểm trồng: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 4-6) để cây phát triển tốt. Ở vùng có tưới, có thể trồng quanh năm.
- Kỹ thuật trồng: Đặt hom giống nằm ngang, sâu 5-7 cm, cách nhau 30-40 cm, mật độ 2-3 hom/m². Lấp đất nhẹ và tưới ẩm.
2.3. Tạo bóng râm (nếu cần)
- Nếu trồng ở nơi nắng gắt, cần che bóng cho cây bằng lưới hoặc trồng xen canh với cây cao khác.
3. Cách chăm sóc củ bình tinh
Chăm sóc củ bình tinh đúng cách giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho củ to, chất lượng cao.
3.1. Tưới nước
- Giai đoạn đầu: Tưới đều, giữ ẩm đất nhưng không để úng. Tưới 2-3 ngày/lần nếu trời khô.
- Giai đoạn phát triển: Duy trì độ ẩm ổn định, tưới khi đất khô.
- Lưu ý: Tránh tưới quá nhiều gây thối củ.
3.2. Bón phân
- Phân bón thúc: Bón phân đạm (20-30 kg/ha) và kali (30-50 kg/ha) ở giai đoạn 30-45 ngày sau trồng để kích thích thân lá và củ phát triển.
- Phân bón sau thu hoạch: Bón phân hữu cơ để phục hồi đất sau mỗi vụ thu hoạch.
- Lưu ý: Không bón quá nhiều đạm để tránh cây chỉ phát triển thân lá mà củ nhỏ.
3.3. Phòng trừ sâu bệnh
- Sâu hại: Sâu ăn lá, rệp. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học để kiểm soát.
- Bệnh hại: Bệnh thối củ do nấm. Xử lý đất trước khi trồng và phun thuốc phòng trừ định kỳ.
- Cỏ dại: Làm cỏ bằng tay hoặc dùng thuốc diệt cỏ chọn lọc trong 30 ngày đầu.
3.4. Thu hoạch
- Thu hoạch sau 8-10 tháng, khi lá vàng và cây tàn. Dùng cuốc đào nhẹ nhàng để tránh làm hỏng củ.
- Rửa sạch củ, chế biến ngay hoặc phơi khô để bảo quản.
4. Lưu ý để trồng củ bình tinh năng suất cao
- Luân canh: Trồng xen kẽ với cây họ đậu hoặc cây rau để cải thiện đất và giảm sâu bệnh.
- Chọn giống tốt: Ưu tiên giống có năng suất cao, khả năng kháng bệnh tốt.
- Bón phân cân đối: Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây ở từng giai đoạn phát triển.