Tơ tằm (tên khoa học: Bombyx mori) là loại sợi tự nhiên quý giá, được tạo ra từ quá trình nhả tơ của ấu trùng tằm. Từ xa xưa, tơ tằm đã được ứng dụng rộng rãi trong ngành dệt may, mang đến những sản phẩm cao cấp, mềm mại và sang trọng. Ngày nay, tơ tằm vẫn giữ vững vị thế của mình, kết hợp giữa truyền thống và công nghệ hiện đại để tạo ra những sản phẩm đa dạng và chất lượng.
Đặc điểm nhận dạng cây dâu tằm (thức ăn của tằm)
Để đảm bảo chất lượng tơ tằm tốt nhất, việc chăm sóc cây dâu tằm, nguồn thức ăn chính của tằm, là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những đặc điểm chính để nhận biết cây dâu tằm:
1. Hình dáng thân cây
- Hình dạng: Cây dâu tằm là cây thân gỗ nhỏ hoặc cây bụi, cao từ 2–10m.
- Thân non: Có màu xanh lục, vỏ nhẵn.
- Thân già: Chuyển sang màu xám hoặc nâu, vỏ có nhiều vết nứt dọc.
2. Lá cây
- Hình dạng lá: Lá đơn, mọc so le, phiến lá hình trứng hoặc hình tim, mép lá có răng cưa.
- Màu sắc và bề mặt: Mặt trên lá màu xanh đậm, mặt dưới nhạt hơn, bề mặt lá nhẵn hoặc hơi ráp.
3. Hoa
- Màu sắc và hình dạng: Hoa dâu tằm nhỏ, màu xanh lục, mọc thành cụm hoa hình bông đuôi sóc ở nách lá.
- Loại hoa: Cây dâu tằm có hoa đực và hoa cái riêng biệt trên cùng một cây hoặc trên các cây khác nhau.
4. Quả
- Hình dạng và kích thước: Quả dâu tằm là quả phức hợp, hình trụ dài khoảng 2–5cm.
- Màu sắc: Quả non màu xanh lục, khi chín chuyển sang đỏ rồi đen.
- Vị: Quả dâu tằm chín có vị ngọt thanh, hơi chua.
Quy trình tạo ra sợi tơ tằm
Quá trình tạo ra sợi tơ tằm là một nghệ thuật tỉ mỉ, đòi hỏi sự kỳ công và kinh nghiệm. Dưới đây là những bước chính trong quy trình này:
1. Nuôi tằm
- Chọn giống tằm: Lựa chọn các giống tằm khỏe mạnh, cho năng suất tơ cao.
- Chăm sóc tằm: Đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, cung cấp đủ thức ăn (lá dâu tằm) cho tằm.
2. Nhả tơ
- Khi tằm đạt độ tuổi nhất định, chúng sẽ nhả tơ tạo thành kén.
- Thu hoạch kén: Kén tằm được thu hoạch khi tằm đã hóa nhộng bên trong.
3. Ươm tơ
- Làm mềm kén: Kén tằm được ngâm trong nước nóng để làm mềm lớp keo sericin bao phủ bên ngoài.
- Kéo tơ: Các sợi tơ từ nhiều kén được chập lại và kéo thành sợi tơ dài, liên tục.
4. Dệt vải
- Sợi tơ tằm được sử dụng để dệt thành các loại vải khác nhau như lụa, satin, gấm…
- Hoàn thiện sản phẩm: Vải tơ tằm được nhuộm màu, in hoa văn và xử lý để tăng độ bền và tính thẩm mỹ.
Ứng dụng của tơ tằm
Tơ tằm không chỉ được ưa chuộng trong ngành dệt may mà còn có nhiều ứng dụng khác trong đời sống:
- Dệt may: Tơ tằm được sử dụng để sản xuất các loại vải cao cấp như lụa, satin, gấm, thích hợp cho việc may áo dài, váy dạ hội, khăn choàng…
- Y tế: Tơ tằm được sử dụng làm chỉ khâu phẫu thuật vì tính tương thích sinh học cao và khả năng tự tiêu.
- Mỹ phẩm: Các protein trong tơ tằm được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc da, giúp dưỡng ẩm, làm mềm và chống lão hóa da.
- Nội thất: Tơ tằm được sử dụng để làm thảm, rèm cửa, bọc ghế sofa, mang đến vẻ đẹp sang trọng và tinh tế cho không gian sống.
Bảo quản sản phẩm từ tơ tằm
Để giữ cho các sản phẩm từ tơ tằm luôn đẹp và bền, cần lưu ý những điều sau:
- Giặt tay: Giặt nhẹ nhàng bằng tay với nước ấm và xà phòng trung tính.
- Phơi trong bóng râm: Tránh phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời để không làm phai màu và giảm độ bền của sợi tơ.
- Ủi ở nhiệt độ thấp: Ủi khi vải còn ẩm hoặc sử dụng bàn ủi hơi nước ở nhiệt độ thấp.
- Bảo quản nơi khô ráo: Cất giữ sản phẩm tơ tằm ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc và côn trùng.
Kết luận
Tơ tằm là một món quà quý giá từ thiên nhiên, mang trong mình vẻ đẹp sang trọng, tinh tế và những giá trị sử dụng vượt trội. Việc hiểu rõ về quy trình sản xuất, ứng dụng và cách bảo quản tơ tằm sẽ giúp chúng ta trân trọng hơn những sản phẩm từ loại sợi tự nhiên này. Hãy lựa chọn những sản phẩm tơ tằm chất lượng và sử dụng một cách cẩn thận để tôn vinh vẻ đẹp và giá trị của chúng!