Cây Cải Trời (tên khoa học: *Gynura divaricata*) là một loại rau dại quen thuộc ở vùng nông thôn Việt Nam, đồng thời cũng là một vị thuốc dân gian với nhiều công dụng chữa bệnh. Nhờ hương vị đặc trưng và những lợi ích sức khỏe tiềm năng, Cải Trời ngày càng được biết đến và sử dụng rộng rãi hơn.
Đặc điểm nhận dạng cây Cải Trời
Để có thể thu hái và sử dụng đúng cây Cải Trời, việc nhận biết chính xác là rất quan trọng. Dưới đây là những đặc điểm giúp bạn dễ dàng nhận dạng loại cây này:
1. Hình dáng thân cây
- Hình dạng: Cải Trời là cây thân thảo, mọc thẳng đứng hoặc hơi bò, cao khoảng 30-80cm.
- Thân non: Màu xanh lục, có lông tơ mịn bao phủ.
- Thân già: Chuyển sang màu hơi tía hoặc nâu nhạt, lông tơ thưa dần.
2. Lá cây
- Hình dạng lá: Lá mọc so le, phiến lá hình trứng hoặc bầu dục, mép lá có răng cưa không đều.
- Màu sắc và bề mặt: Mặt trên lá màu xanh lục đậm, mặt dưới nhạt hơn, cả hai mặt đều có lông tơ.
3. Hoa
- Màu sắc và hình dạng: Hoa màu vàng cam, mọc thành cụm hoa hình đầu ở ngọn cây hoặc nách lá.
- Cấu trúc hoa: Mỗi cụm hoa gồm nhiều hoa nhỏ hình ống.
4. Quả
- Hình dạng và kích thước: Quả bế, hình trụ, nhỏ.
- Màu sắc: Màu nâu nhạt khi chín.
- Hạt: Bên trong quả chứa một hạt nhỏ.
Công dụng của Cải Trời trong y học
Cải Trời được sử dụng trong y học cổ truyền với nhiều công dụng khác nhau. Dưới đây là những công dụng chính được biết đến:
1. Thanh nhiệt, giải độc
- Tính mát, giải độc: Cải Trời có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc cơ thể, thường được dùng để chữa các bệnh do nhiệt độc gây ra.
- Mát gan: Dân gian thường dùng Cải Trời để làm mát gan, hỗ trợ chức năng gan.
2. Tiêu viêm, giảm đau
- Kháng viêm: Cải Trời có khả năng kháng viêm, giảm sưng, được dùng để chữa các bệnh viêm nhiễm ngoài da, viêm họng.
- Giảm đau: Có tác dụng giảm đau nhẹ, thường được dùng trong các bài thuốc chữa đau nhức xương khớp.
3. Lợi tiểu
- Tăng cường bài tiết: Cải Trời có tác dụng lợi tiểu, giúp tăng cường bài tiết nước tiểu, hỗ trợ điều trị các bệnh về thận và đường tiết niệu.
4. Hỗ trợ tiêu hóa
- Kích thích tiêu hóa: Cải Trời có thể kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng hơn, giảm các triệu chứng khó tiêu, đầy bụng.
Cách sử dụng Cải Trời
Cải Trời có thể được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau:
- Rau ăn sống: Lá non của Cải Trời có thể ăn sống như các loại rau khác, thường được dùng trong các món salad hoặc gỏi.
- Luộc hoặc xào: Cải Trời có thể luộc hoặc xào với các loại rau củ khác để làm món ăn hàng ngày.
- Sắc thuốc: Cải Trời khô có thể sắc lấy nước uống để chữa bệnh. Thường dùng 15-30g Cải Trời khô sắc với nước uống trong ngày.
- Giã đắp ngoài da: Lá Cải Trời tươi có thể giã nát đắp lên các vết thương, mụn nhọt để giảm viêm và sưng.
Lưu ý khi sử dụng Cải Trời
Khi sử dụng Cải Trời, cần lưu ý một số điều sau:
- Liều lượng: Không nên sử dụng quá nhiều Cải Trời, đặc biệt là khi dùng để chữa bệnh, để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
- Đối tượng đặc biệt: Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Nguồn gốc: Nên sử dụng Cải Trời từ các nguồn đáng tin cậy, đảm bảo không bị nhiễm hóa chất hoặc các chất độc hại.
- Dị ứng: Một số người có thể bị dị ứng với Cải Trời. Nếu có các triệu chứng như phát ban, ngứa ngáy sau khi sử dụng, cần ngừng sử dụng ngay lập tức.